تبلیغ اسلامی اخلاق‌مدار در فضای مجازی (با تاکید بر الگوی نظری رست و ناروائز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه معارف اسلامی و دروس عمومی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

10.22081/scs.2023.65803.1208

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تبلیغ اسلامی اخلاق‌مدار در فضای مجازی با تاکید بر الگوی نظری رست و ناروائز است. این پژوهش با بهره‌گیری از الگوی نظری رست و ناروائز، صحت فرضیه «مراعات چهار اصل حساسیت، ایجاد انگیزه، عمل و قضاوت در اثر‌گذاری تبلیغ دینی در فضای مجازی از حیث اخلاقی، نقش ایفا ‌می‌کنند» را دنبال می‌نماید. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی بوده و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی است. نتایج نشان داد به منظور تأثیر بر بینش‌ها و گرایش‌ها و کنشهاى مخاطب در عرصه فضای مجازی براساس اصول چهارگانه رست و ناروائز، رفتار و منش مبلّغان و توجه به ظرائف اخلاقی، از محورىترین عناصر تبلیغ دین در نشر و انتقال مطالـب به‌شمار می‌رود. بر این اساس، ثمربخشی تبلیغ در فضای مجازی، مراعات اصول اخلاقی از جانب مبلغین نظیر خستگی نا‌پذیری، سعۀ صدر در برخورد با مخالفین و حفظ رفتار تعاملی با مخاطب و مشخص نمودن راه‌های ارتباط و تماس که همگی در شکل‌گیری حس احترام در مخاطب و افزایش میزان اثرپذیری نقش دارد، را ایجاب می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
بحرانی، یوسف بن احمد (1369). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة. ترجمه محمدتقی ایروانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
بیات، حجت‌الله (1386). ضرورت تبلیغ دین از رسانه‌های نوین. مبلّغان، شماره 92.
تامپسون، جان بروکشایر (1380). رسانه‌ها و مدرنیته؛ نظریه اجتماعی رسانه‌ها. ترجمه مسعود اوحدی. تهران: سروش.
جمعى از نویسندگان (1386). اخلاق کـاربردى. قـم: پژوهـشگاه علـوم و فرهنگ اسلامى.
جوادى آملى، عبداﷲ (1384). پیام علمى به اجلاس تعامل سازندهٴ ادیان الهى، چهارچوبى براى نظام جهانى.
جوادى آملى، عبداﷲ (1387). دینشناسى. قم: مرکز نشر اسراء.
جوادى آملى، عبداﷲ (1389). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء، ج4.
جوادى آملى، عبداﷲ (1390). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء، ج9.
چالش‌های تبلیغ آموزه‌های دینی در فضای مجازی (21/11/1396). خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا). قابل دسترس در:
حلبی شافعی، ابوالفرج نورالدین علی (1427ق). السیرة الحلبیة. بیروت: دارالکتب العلمیة، ج3.
خامنه‌ای، سید علی (20/07/1390). بیانات در جمع روحانیون شیعه و اهل سنّت کرمانشاه‌. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17659
خامنه‌ای، سید علی (11/02/1384). بیانات در دیدار با علما و روحانیون کرمان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3279
خندان، محسن (1374). تبلیغ اسلامی و دانش ارتباطات اجتماعی. قم: چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
شرفی، حسین (1393). تبلیغ دینی، شاخصه‌ها و بایسته‌ها. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
شهیر، احسان (1391). شناسایی عوامل مؤثر بر جذب کاربران ایرانی به شبکه‌‌های اجتماعی مجازی خارجی با مورد مطالعه کاربران شبکه اجتماعی فیس‌بوک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
شیروانی، علی (1378). اخلاق هنجاری. تهران: کانون اندیشه جوان.
غفوری، محمدجواد (1393). بررسی فرصت‌ها، چالش‌ها و بایسته‌های تبلیغ دین در اینترنت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه باقرالعلوم† قم.
فرقانی، محمد؛ معتمدنژاد، کاظم (1382). درآمدی بر ارتباطات سنّتی در ایران. تهران: مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ها.
فرمهینی فراهانی، محسن (1378). فرهنگ توصیفی علوم تربیتی. تهران: اسرار دانش.
قیصریان، محمدعلی (1392). بررسی ظرفیت‌ها و چالش‌های شبکه‌های اجتماعی مجازی در زمینه تبلیغ دین و ارائه الگوی مناسب. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه باقرالعلوم† قم.
کاستلز، مانوئل (1381). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ. احد علیقلیان و افشین خاکباز. تهران: طرح نو، ج1.
گمنامی شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان داخلی (16/10/1395). شبکه اطلاع رسانی دانا. قابل دسترس در:
https://www.dana.ir/998762 /
مان، نرمان ل. (1354). اصول روان‌شناسی(اصول سازگاری آدمی). ترجمه محمود ساعتچی. تهران: امیرکبیر، ج1.
مان، نرمان ل. (1355). اصول روان‌شناسی (اصول سازگاری آدمی). ترجمه محمود ساعتچی. تهران: امیرکبیر، ج2.
محمودی، علیرضا؛ محمودی، مجتبی؛ ترکاشوند، پروین (1393). شبکه‌های اجتماعی: ابعاد و مفاهیم. تهران: انتشارات ساکو.
مطهری، مرتضی (1365). امامت و رهبری. تهران: صدرا.
معین، محمد (1364). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
منتظرقائم، مهدی (‌1381). دموکراسی و حکومت الکترونیک: سیاست و حکومت در عصر تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی. نامه علوم اجتماعی، 10(19).
نصر، صلاح ( 1387). جنگ روانی. ترجمه محمود حقیقت کاشانی. تهران: انتشارات سروش.
واسعى، سید علیرضا؛ دیانى، محمد شمسالدین (1386). درآمدى بـر روشهاى تبلیغى ائمه‰. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
Dowson, L. & Cowan, D. (2004). Religion online: finding faith on the internet. Routledge.
Karaflogka, A. (2002). Rligious Discourse and cyberspace. Religion, No. 32.
Narvaes, D. (2006). Integrative Ethical Education. In: M. Killen & J. Smetana (Eds.). Handbook of Moral Development. Mahwah. Nj: Erlbaum.
Narvaes, D. & Rest, J. (1995). Four components of Acting Morally. In: Moral Behaviour and Moral Development. An Introduction (Ed). W. Kurtines & J. Gewirtz, p. 385- 400.