درآمدی بر مسأله‌ فرزندآوری و افزایش جمعیت با تکیه بر رهیافت‌های قرآنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

2 استادیار، گروه فقه و حقوق، دانشگاه حضرت معصومه، قم، قم، ایران

3 سطح چهار، مرکز تخصصی تفسیر، حوزه علمیه قم، قم، ایران

10.22081/scs.2024.63954.1150

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی مسأله‌ فرزندآوری و افزایش جمعیت با تکیه بر رهیافت‌های قرآنی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که با توجه به چالش‌های مداوم و متعدد در حوزه‌های روانی، اجتماعی، اقتصادی و... می‌توان از آموزه‌های دینی قرآنی با هدف تبیین و ارائه راهکارهایی نظیر اصلاح ساختار فکری با شاخصه‌های باورساز، تقوا، ایمان، توکل، تضمین رزق و امید، و سیاست‌های تشویقی فرزندآوری، قرض، مسکن، اشتغال و اقدامات درمانی در حوزه ناباروری، در جهت رفع موانع این معضل اجتماعی بهره جست.

کلیدواژه‌ها


قرآن ‌کریم.
نهج‌البلاغه.
صحیفه سجادیه.
ابن أبی الحدید، عبدالحمید بن هبه‌الله (1404ق). شرح نهج‌البلاغة لابن أبی الحدید. قم. مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
ابن ‌بابویه، محمدبن‌على (1362). الأمالی (للصدوق). بیروت: اعلمى.
ابن‌بابویه، محمدبن‌على (1413ق). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى، ج1.
ابن‌جوزی، یوسف‌ بن‌ قزاوغلی (بی‌تا). تذکرة الخواص ‌الامة فی‌ خصائص الائمة. تهران: مکتبه نینوی الحدیثه، ج1.
ابن‌شعبه‌حرانى، حسن‌بن‌على (1404ق). تحف ‌العقول‏. محقق على‌اکبر غفارى. قم: مؤسسه نشر اسلامی‏.
ابن‌عاشور، محمدبن طاهر(1420ق‏). التحریر و التنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی‏، ج25.
ابن‌فارس، احمد (بی‌تا). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی، ج2-1.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر، ج15، 13.
اشتیاق، حسین (1399). کنترل نسل و جمعیت از دیدگاه دین اسلام. جستارهایی در فقه پزشکی، شماره5، ص149-125.
برنامه‌ریزی و مدیریت در دوران بارداری تا چه اندازه می‌تواند به سلامت روان مادر کمک کند؟ آکام. قابل دسترس در:                                                                                                     B2n.ir/k42468
بلسینگر، گلی (۱۳۸۳). مدیریت منابع انسانی. مترجم علی ‌خسروجردی. مطالعات کتابداری و سازماندهی اطلاعات، شماره ۵۹.
بیهقی‌، محمد (1381). دیوان ‌امام‌ على†. مترجم ابوالقاسم امامی. تهران: اسوه.
پاینده، ابوالقاسم (1382) نهج‌الفصاحه؛ مجموعه کلمات قصار حضرت رسولˆ. تهران: دنیاى دانش.
تمیمى ‌آمدى، عبدالواحدبن‌محمد (1366). تصنیف غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
ثعلبى ‌نیشابورى، ابواسحاق احمدبن ابراهیم (1422ق). الکشف ‌و البیان‌ عن‌ تفسیر القرآن. بیروت: دارإحیاء التراث العربی، ج2.
جکسون، ریچارد؛ هاو، نیل (1399). جمعیت، قدرت، معیشت. ترجمه حمیدرضا خطیبی. تهران: دنیای اقتصاد.
جمشیدی، سمیه (22/06/1400). از عدم تمایل جوانان به ازدواج و فرزندآوری تا پیامدهای آن برای جامعه/ برای افزایش جمعیت چه باید کرد؟ خبرنامه دانشجویان ایران. قابل دسترس در:                                           B2n.ir/y17487
جوادی ‌آملی. عبدالله (07/04/1397). درس ‌اخلاق. قابل دسترس در: https://www.Javann.ir/003qRm             
جوادی ‌آملی، عبدالله (1388). تسنیم. محقق علی اسلامی. قم: اسراء، ج11
حرعاملی، محمدبن‌حسن (۱۴۰۸ق). وسایل الشیعه. قم: آل‌البیت، ج29.
حسینی، سید علی‌خان (1409ق). ریاض‌ السالکین فی‌ شرح صحیفة سید الساجدین. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج3.
حقانی ‌زنجانی، حسین (1390). توکل از دیدگاه قرآن. درس‌هایی از مکتب اسلام، شماره 277.
حلبى، على اصغر (1380). ترجمه ‌قرآن. تهران: انتشارات ‌اساطیر.
خامنه‌ای، سید علی (19/07/1391). بیانات در اجتماع مردم بجنورد. قابل دسترس در:
خبرگزاری ‌ایرنا (30/02/1400).‏ رئیس کمیسیون اصل ۹۰: همه موانع فرزندآوری با قانون برداشته نمی‌شود. قابل دسترس در:
خبرگزاری‌ تسنیم (27/08/1399). دلیل عمده‌ای که ایرانی‌ها را از فرزندآوری منصرف کرده است. قابل دسترس در:
خبرگزاری مهر (22/09/1383). نگرانی نسبت به آینده فرزندان، مهم‌ترین دغدغه مادران است. قابل دسترس در:
دیلمى، حسن‌بن‌محمد (1349). إرشاد القلوب. مترجم هدایت‌الله مسترحمى. تهران: مصطفوى، ج1.
راغب ‌اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دارالقلم الدارالشامیة.
زحیلى، وهبةبن‌مصطفى (1422ق). تفسیر الوسیط. دمشق: دارالفکر، ج13.
شرتونی، سعید خوری (1403ق). اقرب ‌الموارد فی ‌فصح ‌العربیه ‌و الشوارد. قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی، ج1.
صادقى ‌تهرانى، محمد (1365). الفرقان فى تفسیر القرآن ‌بالقرآن. قم: فرهنگ اسلامى، ج21.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). ترجمه ‌تفسیر المیزان. ترجمه ‌سید محمدباقر موسوى ‌همدانى. قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج2، 19، 11.
طباطبایى، سید محمدحسین (1417ق). المیزان فى ‌تفسیر القرآن. قم: جامعه‏ مدرسین، ج15.
طبرسى، حسن‌بن‌فضل (1365). مکارم‌ الأخلاق. مترجم ابراهیم میرباقرى. تهران: فراهانى، ج1.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن (1372). مجمع البیان ‌فى ‌تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو، ج7، 4، 9.
طوسی‏، محمد بن حسن (1383ق). التبیان‏. به‏ کوشش‏ قصیر عاملی‏. نجف: بی‌نا، ج7.
عسکرى، حسن بن عبدالله (بی‌تا). الفروق فی اللغه. لبنان: دارالافاق ‌الجدیده، ج1.
فخرالدین‌ رازى، ابوعبدالله محمدبن‌عمر (1420ق). مفاتیح ‌الغیب. بیروت: دار احیاء ‌التراث ‌العربى، ج6.
فراهیدی، خلیل (1410ق). العین. قم: دارالهجره، ج8.
فیومى، أحمدبن‌محمد (1414ق). المصباح‌ المنیر فی ‌غریب ‌الشرح الکبیر للرافعی. قم: مؤسسه دارالهجرة.
قرشى، سید على‌اکبر (1377). تفسیر احسن ‌الحدیث. تهران: بنیاد بعثت، ج5.
کاظمی، ابوالفضل؛ شاهمرادی، سیده فاطمه؛ مهدوی، ملیحه سادات (1393). آثار فرزندآوری با تأکید آیات و روایات در سبک زندگی اسلامی. سبک زندگی دینی، پیش شماره 1، ص 94-71.
کهریزی، مهوش؛ حسینی‌زاده، سید علی؛ بستان، حسین (1393). چالش‌های اخلاقی فمینیسم در فرزند‌آوری از دیدگاه اسلام و راهکارهای آن. پژوهش‌نامه اخلاق، شماره 24، ص24-7.
کلینى، محمدبن‌یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الإسلامیه، ج5-6، 2-3.
مجلسی، محمدباقر (1378). الإیمان و الکفر. مترجم عزیزالله‌ عطاردى ‌قوچانى. تهران: انتشارات عطارد، ج1.
مجیدی ‌بیدگلی، کبری (1386). معنا و مفهوم ایمان از دیدگاه علامه طباطبایی. اندیشه دینی، 9(22)، ص100-77.
محمدی، مسعود (۱۳۷۴). فقر، پیشرفت ‌و توسعه. تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
مزاج‌شناسی. کلینیک طب سنتی ایران. قابل دسترس در:                https://drjafargholi.com/temperamen
مصباح ‌یزدی، محمدتقی (1390). سجادههای سلوک. تدوین کریم سبحانی. قم: مؤسسه ‌آموزشی ‌و پژوهشی امام خمینی، ج1.
مصباح‌ یزدی، محمدتقی (1391). اخلاق‌ در قرآن. تحقیق محمدحسین ‌اسکندری. قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى‌، ج3.
مصطفوی، حسن (1360). التحقیق فی ‌کلمات القرآن الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ج9، 11.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۲). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: انتشارات صدرا.
مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الإسلامیة، ج20، 12.
ملکوتی‌نیا، علی (1394). فرزندآوری در سبک زندگی اسلامی. مبلغان، شماره 190، ص92-81.
مولوی، جلال‎‌الدین (1373). مثنوی معنوی. تحقیق توفیق هاشم‌پور سبحانی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
میرشکاری، جواد (1396). فرهنگ‌ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان ‌و ادب فارسی.
نصربن‌مزاحم (1404ق). وقعة صفین. قم: مکتبة آیت‌الله المرعشی النجفی.
نقش ژنتیک در ناباروری. مرکز تحقیقات بهداشت باروری ولیعصر. قابل دستر س در:                  B2n.ir/m54155
نورى، حسین‌ (1408ق). مستدرک الوسائل ‌و مستنبط المسائل. قم: مؤسسة آل‌البیت‰، ج15، 13.
هفته نامه تجارت فردا، 1401. قابل دسترس در:                   https://www.tejaratefarda.com/19/33487
 Evans, N.J., Forney, D.S., Guido, F.M. & Patton, L.D. (2010). Student Development in College: Theory, Research, and Practice (Second ed.). Jossey-Bass.
Fahlbusch, E. (2014). Piety. In: Encyclopedia of Christianity Online. Brill Online.
Kinberg, L. (2014). Piety. In: Encyclopaedia of the Qurʾān. General Editor: Jane Dammen McAuliffe. Georgetown University, Washington DC. Brill Online.
Piety (2024). In: Religion Past and Present. Brill Online.
Poverty (2013). In: Merriam-Webster. URL=https://www.merriam-webster.com/dictionary/poverty
Rolfe, S., Garnham, L., Godwin, J. & et al. (2020). Housing as a social determinant of health and wellbeing: developing an empirically-informed realist theoretical framework. BMC Public Health.