کاوشی بر مقایسۀ نگرش به حجاب دختران دورۀ متوسطه و دانشجویان دختر دانشگاه‏های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، دانشگاه صدا و سیما، دانشکده ارتباطات، ایران

10.22081/scs.2023.64948.1188

چکیده

یکی از دغدغه‏های اصلی جوامع دینی به‌ویژه جامعه اسلامی ایران، داشتن حجاب مناسب دختران در اماکن و مجامع عمومی است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. عدم گرایش مثبت دختران به حجاب منطبق با هنجارهای دینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، از مسائل امروزین جوامع اسلامی محسوب می‏شود‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. ابراز علاقه مثبت و منفی دختران به پدیدۀ‏ حجاب حاصل ته‌نشست کنش‏های مشترک خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، اجتماعات محلی و رسانه‏ها است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. معمولاً در تغییرات نگرش به حجاب، ابتدا گرایش‌های مخاطبان دچار تغییر و تحول می‏شود؛ به همین منظور در این مقاله میزان گرایشات دختران دبیرستانی و کارشناسی به‌عنوان هدف این مقاله با استفاده از روش پیمایش مورد کنکاش قرار گرفته است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. نمونه کشوری این مقاله و پژوهش با استفاده از روش کوکران و با روش نمونه‏گیری طبقۀ و با رعایت سایر چارچوب‏های نمونه‏گیری 1200 نفر در کل کشور متناسب با جمعیت هر استان انتخاب شد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. 27 درصد دختران در حال تحصیل دوره کارشناسی و 4/36 درصد دختران دبیرستانی در حال تحصیل در کل کشور استفاده از حجاب اسلامی در امکان عمومی را لازم می‌دانند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. دختران دبیرستانی حدود 9 درصد بیش از دخترانی کارشناسی به پوشش حجاب در اماکن عمومی اعتقاد دارند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. این میزان در کشوری ایران اسلامی زنگ خطر است‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. درمجموع بیش از دوسوم دختران اعتقاد به پوشش حجاب در اماکن عمومی ندارند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.

کلیدواژه‌ها


  1. اسدی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مشعل‌پور‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مرضیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، عبادی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، زهرا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، موسوی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، سارا و زربخش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، محمد (1397ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، «بررسی رابطه ابعاد عزّت‌نفس و نگرش به حجاب در بین دانشجویان زن متأهل و مجرد دانشگاه پیام نور اهواز»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، دوفصل‌نامه اسلام و علوم اجتماعی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شمارۀ 20، صص 151-141.
  2. اسماعیلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، غلامرضا (1384ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، «جهانی‌شدن یا جهانی‌سازی»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، ماهنامۀ تدبیر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شمارۀ 155‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، صص 103-82‌‌‌‌‌‌‌‌.
  3. دهقان‌پور‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، علیرضا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، اوشلی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، لیلا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (1399ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، «حکمت حجاب در اسلام»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، فصلنامه مطالعات قران و حدیث سفینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شماره 69‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، صص 168-154.
  4. شرف‌الدین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، سید حسین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (1387‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ش)، ریشه‌یابی جامعه‌شناختی بی‌حجابی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، حجاب مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.
  5. صدیق اورعی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، غلامرضا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، غنی زاده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مصطفی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، صداقت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، هانیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، کابلی عاطفه (1397ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، «نگرش و موضع زنان و دختران مشهدی به حجاب»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مجله مطالعات فرهنگ و ارتباطات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شمارۀ 44‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.
  6. طباطبایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، سید محمدحسین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (1366ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، تفسیر المیزان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی‌‌‌‌‌‌‌‌، تهران‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.
  7. مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (بی‌تا)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، فقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، علوم قرآنی و حدیث، https://lib‌‌‌‌‌‌‌‌.eshia‌‌‌‌‌‌‌‌.ir.
  8. مطهری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مرتضی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (1380ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، مسئله حجاب، جلد1‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، آثار نشر شهید مطهری، http://lib‌‌‌‌‌‌‌‌.eshia‌‌‌‌‌‌‌‌.ir/.
  9. مطهری، مرنضی، (1378ش)، نظام حقوق زن در اسلام، تهران: انتشارات صدرا.
  10. معتمدی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، عبدالله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (1397ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، «تحلیل آموزش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، پذیرش و تغییر رفتار حجاب دختران در مراحل مختلف تحول (از کودکی تا جوانی)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌»، دوفصل‌نامه مطالعات اسلامی زنان و خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شمارۀ 9‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، صص 124 - 107.
  11. نعمتی‌فر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، نصرت‌الله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، صفورایی پاریزی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، محمدمهدی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، (1398ش)‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، «بررسی ‌‌‌‌‌‌‌‌تأثیر استفاده از شبکه‏های اجتماعی بر حجاب و پوشش کاربران با ‌‌‌‌‌‌‌‌‌تأکید بر ابعاد دین‌داری (موردمطالعه: کاربران زن شبکه اجتماعی اینستاگرام)»‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، فصل‌نامه دین و ارتباطات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، شماره 55‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.
  12. Shaffer, David R‌‌‌‌‌‌‌‌., Kipp, Katherine (2013), Developmental Psychology, Childhood and Adolescence (9th edition), Belmont: Cengage Learning‌‌‌‌‌‌‌‌.