اقدام‌پژوهی نمایشگاه خانواده و جمعیت به‌منظور تغییر نگرش و پاسخ به شبهات پیرامون جمعیت و فرزندآوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه فقه تربیتی، مجتمع آموزش عالی بنت الهدی، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

2 طلبه درس خارج، مدرسه عالی انوارطاها(ع)، حوزه علمیه قم، ایران.

10.22034/scs.2025.69944.1349

چکیده

مسئله جمعیت و فرزندآوری یکی از مسائل مورد توجه در جهان کنونی، به خصوص کشورهای پیشرفته می‌باشد. در کشور ایران مسئله کنترل جمعیت از سال 1368 آغاز شد و تا سال‌های اخیر ادامه پیدا کرد. این مسئله در ابتدا عاملی برای جلوگیری از بحران انفجار جمعیت مطرح شد؛ اما با مرور زمان و امتداد بیش از حد سیاست‌گذاری‌ها، به یک بحران برای کشور تبدیل گردید. اقدام‌پژوه در مواجهه با مسئله جمعیت در کشور ایران و یافتن راه‌حل برای برطرف نمودن این بحران، به گردآوری اطلاعات از طریق مطالعه، بررسی اسناد و مصاحبه با شخصیت‌های علمی پرداخت. سپس به منظور تبیین و آگاهی‌بخشی مسئله و تغییر نگرش در بین جوانان و خانواده‌ها، در روزهای تعطیلات نوروز سال 1403 اقدام به برپایی نمایشگاهی با عنوان «خانواده و جمعیت» در امام‌زاده جعفر(ع) واقع در جاده اراک- قم کرد. اقدام‌پژوه از برگزاری این نمایشگاه به دنبال تبیین مسئله بحران کاهش جمعیت و فرزندآوری برای خانواده‌ها بود، تا نگرش آنان نسبت به این مسئله را تغییر دهد. هدف اصلی این مداخله، ایجاد دغدغه جدّی نسبت به فرزندآوری و در نهایت، تغییر نگرش بازدیدکنندگان نسبت به ارتباط مسئلۀ جمعیت با خانواده بوده است. به جهت نیل به این امر، تلاش شد تا در دو بخش غرفه کودک و
غرفه خانواده و جمعیت، با استفاده از ابزارهای چندرسانه‌ای همچون فیلم، عکس، مسابقه، بازی، نقاشی و داستان‌سرایی، پیامدها و آسیب‌های کاهش جمعیت و تک‌فرزندی، برای مخاطبان بیان شود. برگزاری نمایشگاه باعث شد تا بازدیدکنندگان، برای مشکلات و دغدغه‌های ذهنی خود راه‌حلی پیدا کرده و دیدگاه‌شان نسبت به مسئله فرزندآوری تغییر کند. همچنین این تغییر نگرش سبب شد تا بازدیدکنندگان برای گسترش و نشر محتوای مرتبط با مسئله خانواده و جمعیت انگیزه یابند. اگرچه تغییر نگرش به‌تنهایی برای حل بحران کافی نیست و نهادینه‌سازی فرهنگ فرزندآوری در جامعه نیازمند اقدامات تکمیلی است.

کلیدواژه‌ها


اردشیر لاریجانی، مریم؛ عیسوی، محدثه (1401). جایگاه مادری در فمینیسم رادیکال و بررسی آن براساس آراء حکمای مسلمان. عقل و دین، شماره 26، ص60-74.
اسلامی تنها، اصغر؛ کرم اللهی، نعمت‌الله (1394). روش تحقیق اقدام‌پژوهی در علوم اجتماعی. عیار پژوهش در علوم انسانی، شماره 12، ص27-40.
بخشی دستجردی، رسول (1390). بررسی تاثیر جمعیت بر رسد اقتصادی در چارچوب الگوی رشد بهینه در اقتصاد ایران (1386-1350) کاربردی از الگوریتم ژنتیک. تحقیقات اقتصادی، شماره 94، ص1-22.
جوکار، محبوبه (1393). مدرنیته، تغییر سبک زندگی و کاهش جمعیت در ایران. پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، شماره 17، ص39-70.
خامنه‌ای، سید علی (24/05/1398). گزیده‌ای از بیانات در دیدار جمعی از فعالان و کارشناسان حوزه‌ خانواده. قابل دسترس در:                        https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=46089
رحمانی، حجت‌الله (1390). اصول و روش‌های تبلیغ دینی اثربخش. بصیرت و تربیت اسلامی، شماره 18، ص75-98.
سبحانی‌نیا، محمد (1391). تحدید خانواده، تهدید جامعه. ره‌توشه راهیان نور، شماره 114، ص25-43.
سوختانلو، زهرا؛ رحمت‌آبادی، اعظم (1392). تحدید نسل شیعه: تهدید جامعه ایران (عدل کاهش جمعیت و پیامدهای آن). معرفت، شماره 189، ص45-58؛
شفیعی، محمدتقی (1400). کابوس سالمندی، واکاوی تحولات جمعیتی ایران، چالش‌ها و راهبردها. قم: مؤسسه فرهنگی هنری ادیب فقه جواهری.
صلح میرزایی، سعید؛ (1400). جهاد تبیین در اندیشه آیت‌الله العظمی خامنه‌ای. قم: انتشارات انقلاب اسلامی.
عباسی ولدی، محسن (1396). ایران! جوان بمان. قم: آیین فطرت.
قاسمی، صالح (1396). باید برگردیم: دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره جمعیت. تهران: خیزش نو.
مؤذن، معصومه (1398). کاهش جمعیت و تاثیر آن بر روابط انسانی در خانواده و جامعه. مطالعات تربیتی و روانشناختی خانواده، شماره 1، ص89-104.