نقش فرزندآوری در پیش‌بینی رضایت از زندگی، اعتیاد به فضای مجازی و سلامت عمومی زنان خانه‌دار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مطالعات زنان و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

3 استادیار، گروه فقه و حقوق، دانشکده زن و خانواده، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

10.22034/scs.2025.68513.1308

چکیده

علاقه به فرزند و بچه‌دار شدن، یک خواستۀ طبیعی و فطری است که در همۀ انسان‌ها وجود دارد. داشتن فرزند در ایران با مجموعه‌ای از مفاهیم گره خورده که از یک‌سو، با معانی فردی و وجودی و از سوی دیگر، به ساختار اجتماعی پیوند خورده است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش فرزندآوری در پیش‌بینی رضایت از زندگی، اعتیاد به فضای مجازی و سلامت عمومی زنان خانه‌دار است. جامعه آماری این پژوهش، زنان خانه دار شهر قم در سال 1402 هستند که تعداد 200 نفر از طریق نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه سلامت عمومی کلدبرگ، رضایت از زندگی و اعتیاد به اینترنت یانگ، پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها با روش آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد که، میان افسردگی، اضطراب و اعتیاد به فضای مجازی با تعداد فرزندان زنان خانه‌دار، همبستگی منفی معنادار، و میان رضایت از زندگی و کارکرد اجتماعی، همبستگی مثبت معنادار وجود دارد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد هرچه تعداد فرزندان در خانواده افزایش یابد، از میزان افسردگی، اضطراب و اعتیاد به فضای مجازی زنان خانه‌دار کاسته شده و میزان رضایت از زندگی آنان افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


احدی، حسن؛ بنی‌جمال، شکوه سادات (1375). مفاهیم بنیادی در روانشناسی کودک و روانشناسی رشد. تهران: بنیاد.
ایگناس، لپ (1369). روانشناسی عشق ورزیدن. ترجمه کاظم سامی و محمود ریاضی. تهران: چاپخش.
براگا، جوزف؛ لوری، براگا (1368). با کودکان خود رشد کنید. ترجمه پروین قاسم‌زاده. تهران: آسیا.
برنارد، اسپادک (1369). آموزش در دوران کودکی. ترجمه محمدحسین نظری‌نژاد. مشهد: آستان قدس رضوی.
برناردز، جان (1384). درآمدی بر مطالعات خانواده. ترجمه حسین قاضیان. تهران: نی.
بستان، حسین؛ بختیاری، محمدعزیز؛ شرف‌الدین، حسین (1388). اسلام و جامعه‌شناسی خانواده. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بهنام، جمشید (1383). تحولات خانواده: پویایی خانواده در حوزه‌های فرهنگی گوناگون. ترجمه محمد جعفر پوینده. تهران: ماهی.
حاج یوسفی، امیر محمد (1399). بررسی رابطه بین میزان اعتماد در سرمایه اجتماعی با میزان مدارای اجتماعی و ملی. پژوهشنامه علوم سیاسی، 16(61)، ص165-190.
حرّعاملی، محمد بن حسن (1409ق). وسایل الشیعه. قم: موسسه آل‌البیت، ج21.
حقیقی‌مهر، ابراهیم (1384). نگاهی به تحول خانواده در ایران و جهان و عوامل موثر بر آن. قابل دسترس در:
https://B2n.ir/kq2231
خسروی، زهره؛ رفعتی، مریم؛ فروزش، سیده نورا (1382). مبانی روانشناختی جنسیت. تهران: دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری.
رستگار خالد، امیر؛ مقدمی، ساجده (1395). بررسی تفاوت‌های جنسیتی در نگرش به فرزند. زن در فرهنگ و هنر، 8(1)، ص101-116.
زارعی توپخانه، محمد (1394). مقایسه ویژگی‌های شخصیتی و رضایت از زندگی. اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، 1(1)، ص95-114.
ساروخانی، باقر (1372). طلاق، پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل آن. تهران: موسسه انتشارات و چاپ.
ساروخانی، باقر (1388). مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده. تهران: سروش.
ساطوریان، سید عباس؛ طهماسیان، کارینه؛ احمدی، محمدرضا (1393). مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانواده‌های تک فرزند و دو فرزند. روانشناسی و دین، 7(3)، ص65-80
شجاعی، محمدصادق (1386). نقش فرزند در استحکام و بهداشت روانی خانواده. در: همایش تقویت نظام خانواده و آسیب‌شناسی آن. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
صادقی فسایی، سهیلا (1395). مطالعه جامعه‌شناختی کیفیت زندگی زنان خانه‌دار شهر تهران. پژوهش‌های جامعه‌شناختی، 10(1)، ص27-48.
عباسی شوازی، محمدجلال؛ عسکری ندوشن، عباس (1384). تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران: مطالعه موردی یزد. نامه علوم اجتماعی، شماره 25، ص25-75.
فراهانی، فریده؛ سرایی، حسن (1395). واکاوی شرایط زمینه‌ساز قصد و رفتار تک فرزندی در تهران. زنان و خانواده، 18(71)، ص29-57.
فریدمن، جین (1390). فمینیسم. ترجمه فیروزه مهاجر. تهران: آشیان.
فولادی، محمد (1390). تأملی در سیاست کنترل جمعیت: آثار و پیامدهای آن. معرفت فرهنگی اجتماعی، 3(1)، ص153-180.
کریمی، عبدالعلی(1393). سیر تحول کنترل جمعیت در ایران. سیاست کلان، 3(3)، ص89-106.
کریمی، مرتضی؛ عمانی سامانی، رضا؛ حسینی‌نیا، مریم (1396). معنا، مفهوم و کارکرد فرزند در ایران. انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 13(46).
کوئن، بروس (1391). درآمدی بر جامعه‌شناسی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: توتیا.
گروهی از محققان (1386). تقویت نظام خانواده و آسیب‌شناسی آن. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مجلسی، محمدباقر (1404ق). بحار الانوار. بیروت: موسسه الوفا، ج100.
محدث نوری، میرزا حسین (1408ق). مستدرک الوسایل. قم: موسسه آل‌البیت، ج13.
محمودیان، حسین؛ پوررحیم، محمدرضا (1381). ارزش فرزند از دیدگاه زوجین جوان و رابطه آن با باروری. جمعیت، شماره 41، ص89-103.
منصوری شاد، طیبه؛ دلاور، علی؛ مظفری، افسانه (1397). تاثیر پیام‌رسان‌های ارتباطی تلفن همراه بر ویژگی‌های شخصیتی زنان خانه‌دار. پژوهشنامه زنان، 9(24)، ص129-150.
مهربانی، وحید (1993). شواهدی از وجود تبادل میان فرزندان و سلامت آنها. رفاه اجتماعی، 15(56)، ص201-226.
مهریار، امیرهوشنگ (1393). جمعیت ایران و تحولات آن در نیم قرن گذشته1390-1335. سیاست کلان، 3(3)، ص29-63.
نیلی احمدآبادی، زهرا؛ باقری، فریبرز؛ سلیمی بجستنانی، حسین (1398). اثربخشی برنامه آموزشی فرزندپروری با تاکید بر نظریه انتخاب بر بهبود رابطه والد- فرزندی و رضایت از زندگی. فرهنگ و مشاوره درمانی، شماره 39، ص15-31.
یساری، فهیمه؛ افشاری، پوراندخت؛ تدین، میترا؛ کمیلی ثانی، حسین؛ حقیقی‌زاده، محمدحسین (1390). بررسی فراوانی افسردگی و عوامل مرتبط با آن در زنان یائسه مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرستان دزفول. مجله علمی پزشکی جندی شاپور، 10(6)، ص665-667.
Ahmad, A. (1996). Work –family conflict among married professional women in Malaysia. The Journal of Social Psychology, no.136, p. 663-665.
Brown. D.R. (1990). Exercise, fitness and mental health. Champing, IL: Human Kinetics
Campbell, S.B. (2006). Behavior problems in preschool children. Second edition: clinical and developmental issues. Guilford Press.
Diamond, R. (Ed.). (1999). Couple therapy for infertility. Guilford Press.
Diener, E., Diener, M. & Diener, C. (1995). Factor predicting the subjective wellbeing of nations. Journal of Personality and Social Psychology, no. 69, p. 851-864.
Eidelman, P., Jensen, A. & Rappaport, L.M. (2019). Social support, negative social exchange, and response to case formulation-based cognitive behavior therapy. Cognitive Behaviour Therapy, 48(2), p. 146–161.
Feldman, H. (1971). The Effects of Children on The Famil. Leiden.
Friese, C., Becker, G. & Nachtigall, R.D. (2006). Rethinking the biological clock:
eleventh-hour moms, miracle moms and meanings of age-related infertility. Social science & medicine, 63(6), p. 1550-156.
Gibson, D.M. & Myers, J.E. (2000). Gender and infertility: A relational approach to counseling women. Journal of Counseling & Development, 78(4), p. 400-410.
Gove, W.R. (1980). Menthal illness and psychiatric treatment ong women. Psychology of women quarterly, no. 4, p. 345-362.
Hafman, L. (1973). The value of children to parents. NewYork: Bacic Books.
Kessler, R. (1982). Sex differences in psychiatric help-seeking. Journal of health and social behavior, no. 22, p. 49-64.
Leibenstein, H. (1974). Socio-economic fertility theories and their relevance to
population policy. Journal of International Labour Review, 109(5-6), p. 443-57.
Lips, H. M. (2003). A new psychology of women: Gender, culture, and ethnicity. Mountain View. Mahlstedt, P.P.
Lips, H.M. (2003). A new psychology of women: Gender, culture, and ethnicity. Mayfield Publishing Company.
Maxwell, J.W. & Montgomery, J.E. (1969). Social Pressure tward early parenthood. Family Coordinator, no.18, p. 340-344
Rode, J.C. (2005). Life satisfaction and student performance, Academy of management learning and education. Journal of Social Behavior and Personality, 4(3), p. 421-433.
Russell, C. (1974). Transittion to Parenthood. Journal of Marriage and the family, vol. 36,
p. 294-302.
Smetana, J. (2017). Current research on parenting styles, dimensions, and beliefs.
Current Opinion in Psychology, no.15, p. 19-25.