بررسی انتقادی بازنمایی شخصیت زن در پویانمایی‌های هالیوود با تأکید بر دیدگاه اسلام نسبت به زن (مطالعه موردی پویانمایی فروزن)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، ارتباطات اجتماعی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

2 استادیار، گروه ارتباطات اجتماعی، دانشگاه ادیان و مذاهب؛ عضو گروه تبلیغ و ارتباطات، جامعه ‌المصطفی، قم، ایران.

3 استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

10.22034/scs.2025.70649.1382

چکیده

با توجه به تأثیر عمیق رسانه‌ها بر شکل‌گیری انتظارات اجتماعی و نقش‌های جنسیتی، پژوهش حاضر بررسی انتقادی بازنمایی شخصیت زن در پویانمایی‌های هالیوود با تأکید بر دیدگاه اسلام نسبت به زن، به‌ویژه در پویانمایی «فروزن» است. پژوهش حاضر کاربردی بوده و از نوع کیفی-تحلیلی با رویکرد نشانه‌شناسی انجام شده است. روش جمع‌آوری داده‌ها شامل تحلیل متن، تحلیل بصری و مقایسه با منابع دیگر است. تحلیل داده‌ها با استفاده از روش‌های تحلیل محتوای کیفی، بررسی و کدگذاری انجام شده است. نتایج نشان داد، پویانمایی «فروزن» با استفاده از نشانه‌ها و نمادهای کلیدی، به تبیین قدرت و استقلال زنان پرداخته و تصویری نوین از نقش‌های آن‌ها در جامعه و فرهنگ معاصر ارائه می‌دهد. «قصر یخی السا» به‌عنوان نمادی از توانمندی و بار مسئولیت‌های سنگین او، نشان‌دهنده تلاش زنان برای دستیابی به استقلال و کنترل بر زندگی خود است. نحوۀ پوشش شخصیت‌ها و استفاده از رنگ‌ها و الگوها به درک بهتر هویت و نقش‌های اجتماعی آن‌ها کمک می‌کند و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بر زنان را نمایان می‌سازد. صحنه‌های کلیدی که در آن‌ها شخصیت‌ها با چالش‌های جدی مواجه می‌شوند، پیام‌های فرهنگی و اجتماعی را به‌خوبی منتقل کرده و اهمیت انتخاب‌های فردی را برجسته می‌سازند. تحول شخصیت السا از انزوا به پذیرش خود و قدرت‌هایش، پیام قوی درباره اهمیت پذیرش هویت واقعی و شکستن قید و بندهای اجتماعی را به تصویر می‌کشد. یافته‌ها نشان می‌دهد که هر دو، بر اهمیت استقلال و قدرت زنان تأکید دارند، اما در برخی جنبه‌ها مانند لباس و روابط اجتماعی، مغایرت‌هایی وجود دارد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. در مجموع، پویانمایی «فروزن» به‌عنوان یک نمونه بارز از بازنمایی زنان، توانسته است تصاویری جدید و مثبت از شخصیت‌های زن ارائه دهد. همچنین نه‌تنها به‌عنوان سرگرمی، بلکه به‌عنوان ابزاری برای تغییر نگرش‌ها و باورها در مورد زنان در جامعۀ مدرن عمل کرده و با الگوهای مثبت برای نسل جوان، به ترویج ارزش‌های برابری و استقلال در میان زنان کمک کنند.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
استریناتی، دومینیک (1380). نظریه‌های فرهنگ عامه. ترجمه ثریا پاک نظر. تهران: گام نو.
خامنه‌ای، سید علی (13/04/1386). بیانات در دیدار گروه کثیری از بانوان نخبه در آستانۀ سالروز میلاد حضرت زهرا(س). قابل دسترس در:    https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3390
خامنه‌ای، سید علی (20/12/1375). بیانات در اجتماع بانوان خوزستان. قابل دسترس در:
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=7284
خامنه‌ای، سید علی (30/07/1376). بیانات در همایش بانوان بزرگ در ورزشگاه آزادی به مناسبت جشن میلاد کوثر. قابل دسترس در:                               https://www.leader.ir/fa/speech/1501
سلطانی، سید حسن؛ کهوند، مریم؛ صادقیان، حمید (1400). تحول بازنمایی زن قهرمان: سینمای انیمیشن دیزنی از سفیدبرفی و هفت کوتوله تا زوتوپیا. هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی، 26(4)، ص17-27.
عضدانلو، حمید (1396). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی. تهران: نشر نی.
فرهادپور، مراد (1375). درباره مضامین و ساختارهای دیالکتیک روشنگری. ارغنون، شماره 11-12،
ص257-290.
قندهاریون، َعذرا؛ رستمی، محبوبه (1396). بازنمایی کلیشه و ضد کلیشه زن کاوشی در دنیای تبلیغات تلویزیون ایران با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکالف. راهبرد فرهنگ، 10(38)، ص85-206.
مهدی‌زاده، سید محمد (1389). نظریه‌های رسانه: اندیشه‌های رایج و دیدگاه‌های انتقادی. تهران: همشهری.
Bordo, S. (1993). Unbearable Weight: Feminism, Western Culture, and the Body. Berkeley: University of California Press
Connell, R.W. (2005). Masculinities. Berkeley: University of California Press.
Doe, M. (2014). Gender Roles in Modern Animation. Journal of Media Studies, 22(3),
p. 123-145.
Flick, U. (2014). An Introduction to Qualitative Research. Fifth Edition. Sage Publication.
Gabler, N. (2006). Walt Disney: The Triumph of the American Imagination. New York: Knopf.
Gauntlett, D. (2008). Media, Gender and Identity: Inside Contemporary Television. Routledge.
Goffman, E. (1979). Gender Advertisements. New York: Harper & Row.
Hall, S. (1997). The Work of Representation. In: Cultural Representation and Signifying Practice. Sage Publication.
Harris, S. (2010). Visual Communication and Children's Media. Visual Communication Quarterly, 17(2), p. 78–89.
Hinton, P.R. (2013). Stereotypes, cognition and culture. Psychology Press. Korea Academia-Industrial cooperation Society, 20(12), p. 380-389.
Johnson, D.F. (2017). Children's Media in the Digital Age. Journal of Children and Media, 11(3), p. 245–250.
 
Lee, J. & Chen, M. (2019). Animation as a Medium for Educational Communication. Educational Technology & Society, 22(2), p. 112–123.
Lind, R. (2008). Gendered Media: The Influence of Media on Views of Gender. In: Media, Gender and Identity (pp. 43-60). New York: Routledge.
Liu, Y. & Yang, M. (2021). The transformation of female images in Disney animated films from the 20th to the 21st century in the context of the American feminist movement. In: 2021 4th international conference on humanities education and social sciences (ICHESS 2021), 1034-1039). Atlantis Press.
Mulvey, L. (1975). Visual Pleasure and Narrative Cinema. Screen
Owrt, C., Smith, J. & Lee, M. (2015). Gender Representation in Disney Animated Films: A Content Analysis of Female Characters. Journal of Media and Culture, 18(3), p. 45–60.
Rice, R.E. (2015). Media and Communication Effects Theories. In: International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. Elsevier.
Tuchman, G. (1978). The Symbolic Annihilation of Women in the Media. In: The Media Studies Reader (pp. 15-26). New York: Routledge.
Watson, J. & Hill, A. (2015). Dictionary of media and communication studies. Bloomsbury Publishing USA.