واکاوی عوامل مؤثر در بروز بحران هویت از منظر نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانش اجتماعی مسلمین، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار، دانشگاه شاهد، تهران، ایران و عضو پیوسته انجمن مطالعات اجتماعی حوزه

10.22081/scs.2025.67478.1275

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر در بروز بحران هویت از منظر نهج‌البلاغه است. روش پژوهش کیفی توصیفی از نوع مطالعات اسنادی ـ‌کتابخانه‌ای بوده و با رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی انجام شده است. در این راستا، از آنجاکه امیرالمؤمنین† در خطبه‌های خود، به‌طور مداوم مردم جامعه خود را به علت سرگشتگی، گمراهی، سرگردانی، پریشانی و تحیر سرزنش می‌کند، عامل ایجاد بحران هویت در مردم با تأکید بر نهج‌البلاغه در جامعه زمان کوفه بررسی شده است. وجود عوامل اجتماعی مانند رهبر نامناسب در جامعه، سکوت خواص و نخبگان، انسان‌های عالم‌نما، از بین رفتن انسجام اجتماعی و عوامل فردی مؤثر در بحران هویت مثل اصالت وجود نفسانی، تعصب و شناخت غیرعقلانی را می‌توان به عنوان علت بروز بحران هویت از نهج‌البلاغه استخراج کرد. به عبارت دیگر، در جامعه‌ امروز نیز عواملی مانند رهبر، نخبگان و عالمان در هویت‌دهی به مردم نقش به‌سزایی دارند.

کلیدواژه‌ها


نهج‌البلاغه.
اکبری، بهمن (1387). بحران هویت و هویت دینی. پیک نور، 6(4).
پیرمرادیان، فریده؛ اکبرنیا، طاهره (1394). بررسی رابطه بین سبک زندگی و بحران هویت در دانش‌آموزان دبیرستانی. کنگره پیشگامان پیشرفت.
جعفری، محمدتقی (1376). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هفتم.
حدادپور جهرمی، محمدرضا (1397). ماقبل الشهاده (جریان‌شناسی تاریخ اسلام از غدیر تا کربلا). انتشارات معلی، ج 1.
رضایی، رمضان؛ قهرمانی‌نژاد، بهاءالدین؛ دستنایی، محمداصغر (1397). واکاوی نقش راهبری دانشمندان و حاکمان در بالندگی تمدن اسلامی. مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی، 6(12).
روشه، گی (1370). تغییرات اجتماعی . ترجمه منصور وثوقی. تهران: انتشارات نی، چاپ سوم.
زرشناس، شهریار (1393). واژه‌نامه سیاسی ـ فرهنگی. قم: دفتر نشر معارف، چاپ چهارم.
سید حسینی، جواد (1386). تعصب. مبلغان، شماره 98.
شفیعی، احمد (1386). مراحل وجودی انسان از دیدگاه اسلام. دین و سیاست، 4(12).
عباسی، علی‌اکبر (1395). مخنف بن سلیم ازدی؛ تقابل تعصب قبیله‌ای و گرایش‌های شیعی. پژوهش‌های تاریخی و علمی، پیاپی 34.
قاسمی حامد، مرتضی؛ معارف، مجید (1398). آثار به‌کارگیری عقل در نهج‌البلاغه. پژوهشنامه علوی، پیاپی 19.
قربانی، افسانه؛ خانی، عاطفه؛ گلی، مهرناز (1397). تأثیرگذاری خواص در واقعه عاشورا. معارف حسینی، 4(13).
گل‌محمدی، احمد (1381). جهانی شدن و بحران هویت. مطالعات ملی، 3(10)، ص 13-49.
مذبوحی، سعید (1401). نقش و جایگاه انسجام اجتماعی ملی در شکل‌گیری نظم جدید جهانی از منظر مقام معظم رهبری. مطالعات راهبردی انقلاب اسلامی، 1(1).
هوبرت، کنوبلاخ (1390). مبانی جامعه‌شناسی معرفت. ترجمه کرامت‌اله راسخ. تهران: انتشارات نی، چاپ پنجم.
 Holt, P.M. (1991). Edward Pococke (1604-91), the First Laudian. URL=
 https://oxoniensia.org/volumes/1991/holt.pdf
 Ockley, S. (1717). Sentences of Ali, Son-in-Law of Mahomet and HisFourthSuccessor. Translated from an AuthentickArabick Manuscript in the Bodleian Library at Oxford. London: Bernard Lintot, 1717.