هم‌سنجی ارزش اخلاقی اتّحاد و الفت با مودّت ذی‌القربی و تأثیر آن در رشد معنوی انسان از دیدگاه قرآن و حدیث

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22081/scs.2022.72886

چکیده

نوشتار پیشِ رو پژوهشی درباره‌ی "هم‌سنجی ارزش اخلاقی اتّحاد و الفت با مودّت ذی‌القربی و تأثیر آن در رشد معنوی انسان، از دیدگاه قرآن و حدیث" است. "ارزش اخلاقی" مطلوبیّتی است که در اثر فعل یا صفت اختیاری برای روح انسان ساخته می‌شود و آرمان آن برآورده کردن خواسته‌های معنوی است. در این میان همبستگی و الفت دو عنصر اساسی در منظومه‌ی ارزش‌های اخلاقی اسلام برشمرده می‌شوند که در رشد معنوی فردی و اجتماعی نقش‌آفرین بوده و خود بستری برای نموّ دیگر ارزش‌ها و صفات نیکو هستند.
از سویی "رشد معنوی" نیز فرآیندی است که انسان را به کمال و امور غیر مادی سوق می‌دهد. گرچه کاربست ارزش‌های یاد شده، می‌تواند انسان را به کمال معنوی برساند؛ امّا هستی اغوائات شیطان و نفس امّاره همچون موانع راه رشد معنوی مایه‌ی سختی و به درازا انجامیدن روند و پیمایش روش یاد شده می‌شود. آنچه می‌تواند پیمودن این راه را برای انسان سهل و شتابان سازد و ضمانتی برای دستیابی وی به رشد و کمال معنوی گردد، پیوند ارزش‌های اخلاقی با مودّت ذی‌القربیD است. با آگاهی به اینکه آموزه‌های دین اسلام جاودانه بوده و کنش به آنها مایه‌ی سعادت، عزّتمندی و رشد مادی و معنوی جوامع انسانی خواهد شد، پرسش بنیادین نوشتار کنونی این است که پیوند ارزش‌های اخلاقیِ اتّحاد و الفت با محوریّت مودّت ذی‌القربی و تأثیر کاربست آن در رشد معنوی انسان چیست؟ در این راستا نگارندگان در پی بازنمایی این انگاره هستند که در دیدگاه اسلامی و بر پایه‌ی ادبیّات دینی، می‌توان کارایی مستقیم همبستگی و الفت با محوریّت مودّت ذی‌القربی در رشد معنوی انسان را دریافت.
از همین رو پژوهشگران با اندیشه و بررسی ریزبینانه در آیات قرآن کریم و احادیث اهل‌بیت و با بازگشت به منابع تفسیری، روایی و کتب اخلاقی و نیز با روش تحلیل محتوای آیات و احادیث که بر اساس الگوی بهره‌گیری هم‌زمان از روش استخراجی- درون آیات و روایات- و استنطاقی - اجتهادی- انجام می‌شود، تلاش می‌کنند به استنباط و استخراج کارایی ارزش‌های یاد شده در رشد معنوی از آیات و روایات و در چارچوب تحقیقی علمی بپردازند. یافته‌های پژوهش کنونی بر پایه‌ی آیات قرآن کریم و احادیث اهل‌بیت نشان می‌دهد که پیوند مستقیم و استواری میان اتّحاد و الفت با مودّت ذی‌القربی برپاست و کاربست این ارزش‌ها مایه‌ی دستیابی انسان به رشد معنوی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
دوره 6، شماره 11 - شماره پیاپی 11
بهار و تابستان 1401
تیر 1401
صفحه 5-34

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار