بررسی نشانه‌شناختی پدیده انگشتر در میدان نقش‌جهان اصفهان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم

2 دانشجوی ارشد مطالعات فرهنگ و ارتباطات

10.22081/scs.2019.69224

چکیده

در این مقاله پدیده انگشتر به‌عنوان نماد و نشانه‌ای از فرهنگ در میدان نقش‌جهان اصفهان، بررسی نشانه­شناختی شده است. همان‌گونه که در متون اسلامی نیز آمده است، انگشتر دارای کارکردهای مادی و معنوی است و در همه اعصار مورد استقبال مردم بوده و متناسب با باورها و فرهنگ خود از آن بهره ‌برده‌اند. ازآنجا‌که نمادها و نشانه‌ها جایگاهی بی‌بدیل در حفظ و ترویج فرهنگ دارند، توجه به پدیده انگشتر از بعد فرهنگی دارای ارزش و اولویت بسزایی است. نگارنده، انگشتر را دارای معنا و مفهوم فرهنگی دانسته و با بهره‌گیری از فنون گوناگون، ازجمله مصاحبه، مشاهده، مشارکت و بررسی اسناد، کارکردهای آشکار و پنهان، دلالت‌های صریح و ضمنی و همچنین جنبه اسطوره‌ای آن را بررسی کرده است. این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه یک شیء به‌ظاهر معمولی بر ارزش‌ها و باورها دلالت دارد. نگارنده طبق سنت نشانه‌شناسی از سطوح معنای انگشتر عبور کرده و به جست‌وجوی معنا و مفهوم این پدیده در اعماق ذهن افراد و توصیف آن معانی پرداخته است. کارکرد آشکار انگشتر تزئینی است، اما انگشتر حاوی کارکردهای پنهان ارتباطی و اقتصادی است. معنای صریح انگشتر «زینت»، «حلقه ازدواج»، «مهر/ خاتم» است، اما معنای عمیق و مضمر آن «هویت اجتماعی» است.

کلیدواژه‌ها