انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
25887017
1
2
2018
02
20
تغییرات فرهنگی از منظر علامه طباطبایی ره
1
22
FA
قاسم
ابراهیمی پور
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه و استادیار گروه جامعه شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
مرضیه
فخری
کارشناسی ارشد فلسفه علوم اجتماعی از دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
10.22081/scs.2018.67379
تغییرات فرهنگی، به معنای تغییر در عقاید، ارزشها، هنجارها، سنن اجتماعی، آداب و رسوم، رفتارها و نمادها، مورد توجه اندیشمندان بسیاری قرار گرفته است. برخی محیط و تکنولوژی را عامل تغییرات فرهنگی شمردهاند و برخی دیگر، ساختارها، قدرت و اقتصاد را مورد توجه قرار دادهاند. در این پژوهش برآنیم تا ماهیت، عوامل، ابزارها و سازکارهای تغییرات فرهنگی را از منظر علامه طباطبایی بازخوانی کنیم. روش این پژوهش تحلیلی است و مؤلف تلاش میکند مسائل مربوط را به آثار علامه عرضه، و پاسخ را بر مبنای علامه استخراج و تدوین کند. علامه انسان را نوع متوسط و نه نوع اخیر، و حداقل شامل سه نوع انسان طبیعی، اجتماعی و متمدن بالفطره میداند که با سه مدل تعاملی استخدام یکسویه، استخدام متقابل و تعامل مبتنی بر عدالت یا محبت، سه نوع فرهنگ را ایجاد کرده است. از منظر علامه، نخبگان، قدرت، ستیز اجتماعی، کجروی، اشاعه و علم، مهمترین عوامل تغییرات فرهنگی هستند که با دو ابزار اقناع و تقلید و با سازکار تغییر در نیازها، اهداف و شیوههای تأمین آنها، تغییرات فرهنگی را ایجاد میکنند.
تغییرات فرهنگی,عوامل تغییر,ابزار تغییر,سازکار تغییر,علامه طباطبایی
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67379.html
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67379_a1b07348eb67dc4f15a847e98964ded2.pdf
انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
25887017
1
2
2018
02
20
امور اعتباری در توحیدگرایی و تفسیرگرایی: اعتباریات اجتماعی در اندیشه علامه طباطبایی ره
23
38
FA
ادریس
راموز
دکتری جامعه شناسی نظری فرهنگی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
10.22081/scs.2018.67380
در میان فیلسوفان معاصر اسلامی، علامه محمدحسین طباطبایی، فیلسوفی است که در زمینههای ابداع موضوعات جدید، پرورش شاگرد و تألیف کتب فلسفی، فعالیت چشمگیری داشته است. نظریه اعتباریات، از ابتکارات علامه طباطبایی است که آن را در بستر سنت فکری اسلامی ـ ایرانی عرضه کرد. او این نظریه را نخستینبار در <em>رسائل سبعه</em> مطرح ساخت و سپس تبیین و تحلیل این نظریه را در آثاری چون <em>رساله الانسان فی الدنیا</em><em>، </em><em>حاشیه بر کفایه</em><em>، </em><em>تفسیر المیزان</em> و کتاب <em>نهایة الحکمة</em> آورد. در این راستا علامه طباطبایی نظریه اعتباریات را در حوزههای متعددی چون علمالنفس، حرکت ارادی، معرفتشناسی، کلام، تفسیر، فلسفه سیاسی، فلسفه اجتماعی، معرفتشناسی اجتماعی، فلسفه حقوق، فلسفه فقه، انسانشناسی و اخلاق به کار گرفت. در این مقاله سعی شده است ضمن توجه به مبادی هستیشناختی و معرفتشناختی علامه طباطبایی، مفاهیم، اقسام و خاستگاه نظریه اعتباریات شرح داده شود.
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67380.html
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67380_c3c91ea417e4a7bf162ebb13957581f4.pdf
انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
25887017
1
2
2018
02
20
نظریه کنش انسانی در اندیشه استاد مطهری ره
39
64
FA
حسن
خیری
عضو هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه و دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی
حمید
دهقانیان
دانشجوی دکتری جامعه شناسی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
10.22081/scs.2018.67381
با توجه به نقش و اهمیت تبیین کنش انسانی در نظریههای علوم انسانی در تعیین و تحلیل مسائل فرد و جامعه و نیز دخالت پیشفرضهای متافیزیکی در این عرصه، پیدایش چنین نظریهای را میتوان جزو نخستین گامهای تولید علم در حیطه علوم انسانی دانست. دراینمیان با توجه به اهتمام جدی استاد مطهری به مسائل علوم انسانی و اجتماعی و نقد آثار بزرگان اندیشه در عصر خویش، مؤلف این مقاله میکوشد نظریه تبیینی وی در باب کنش انسان را عرضه کند. نتایج این تحقیق نشان میدهد که از منظر استاد، نقص جدی اندیشمندان علوم انسانی و اجتماعی معاصر، غفلت از اصل مهمی به نام فطرت و ویژگیهای آن ـ که در نوع بشر یکسان است ـ در ذیل سلطه تفکر مادی و شناخت پوزیتیو بوده است. او ضمن پذیرش آثار محیط اجتماعی و طبیعی در اعمال محدودیت برای تحقق کنش، توانمندیهایی مانند شناخت و تعقل و نیز نیروی اراده و ابتکار در فطرت انسانی را معرفی میکند که این توانمندیها را عامل تحقق اراده بشر، با وجود محدودیتها در شکلگیری کنش میداند. او همچنین وجود سرمایه شناخت و گسترش آن را در بالا رفتن توان گریز از جبرهای محیطی و اجتماعی، الزامی معرفی میکند.
شهید مطهری,جبر اجتماعی,فطرت,کنش
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67381.html
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67381_7c885b3ecb44607763be8271481cb18d.pdf
انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
25887017
1
2
2018
02
20
جایگاه دین در گفتمان طالبانیسم
65
92
FA
شرف الدین
سیدحسین
دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی و عضو پیوسته انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
علیرضا
حسنی
کارشناسی ارشد جامعه شناسی
10.22081/scs.2018.67382
طالبانیسم، یکی از جریانهای معاصر و بسیار اثرگذار افغانستان است که شعارها و مدعیات کلان اسلامخواهی داشته و دارد. بااینحال رفتار عملی این گروه، فاصله زیادی با آن شعارها و ادعاها دارد. بررسی خاستگاه، ساختار، اهداف و عملکرد این جریان، میتواند ماهیت واقعیاش را آشکار سازد. طرح دعاوی و شعارهای دینی و التزام صوری به ظواهر شریعت، همواره حجابی برای پنهانماندن ماهیت واقعی این جریان بوده است. مسئله اصلی این نوشتار، جایگاه دین در گفتمان طالبانیسم است که میکوشد با استفاده از الگوی حصر منطقی در مناسبات دین و قدرت و رویکرد گفتمانی لاکلا و موفه به عنوان چارچوب نظری، به این مهم دست یابد. یافتههای تحقیق، نشان از ماهیت قومی ـ قبیلهای این گفتمان و اعتقاد به جایگاه برتر برای قبیله، قدرت، حاکمیت و ارزشهای آن، نسبت به دین و شریعت دارد.
دین,قدرت,تعامل,گفتمان,جریان,طالبانیسم,افغانستان
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67382.html
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67382_99a91b7f55d2e1091863fa12137adf6d.pdf
انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
25887017
1
2
2018
02
20
چالش منورالفکران عصر مشروطه با لوایح مجلس شورای اسلامی مورد نظر علما (آقاشیخ فضلالله ومیرزای نائینی)
93
122
FA
سیدمیرصالح
حسینی جبلی
استادیار جامعة المصطفی العالمیه و عضو پیوسته انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
10.22081/scs.2018.67383
چالشهای فکری عصر مشروطه در بین منورالفکران و علمای شیعه موجب شفافیت تفکرات این دو گروه نخبه گردید. علما خواهان مجلس و حکومت مبتنی بر اسلام بودند، اما منورالفکران به دنبال مجلس غربی بودند و نوعی دینستیزی را در قالب سکولاریسم مطرح میکردند. در این جستار، تفکرات دو نمونه از علمای عصر مشروطه، با روش تحقیق تاریخی مطالعه میشود. این چالشها، به نظر شیخ فضلالله نوری از مکتب قم و میرزای نائینی از مکتب نجف، در مواجهه با منورالفکرانی همانند، ملکمخان، طالبوف، سپهسالار و... قرار داشت. هدف از این نوشتار، بررسی علل دغدغه فکری علما در رسیدن به سیاست اسلامی است. ازاینرو محوریترین سؤال این پژوهش آن است که چه لوایحی در مجلس شورای اسلامی موجب چالش علما و منورالفکران گردید؟ یافتهها نشان میدهد که دغدغه علما علاوه بر حفظ دین، اصلاح سیاسی جامعه ایران نیز بوده است و با خواست «عدالتخانه» به دنبال تشکیل حکومتی مبتنی بر آموزههای اسلامی بودند.
منورالفکران,غربگرایان,لوایح مشروطه,شیخ فضلالله,میرزای نائینی
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67383.html
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67383_9dd0870dad2e376e49014fb3d5d01f8f.pdf
انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
مطالعات فرهنگی اجتماعی حوزه
25887017
1
2
2018
02
20
ارتباطات میانفرهنگی براساس نظریه کنش دعوتی در تناظر با کنش ارتباطی هابرماس
121
146
FA
حسن
یوسف زاده
استادیار جامعه المصطفی العالمیه و عضو هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه
ابراهیم
فیاض
دانشیار دانشگاه تهران
کریم
خانمحمدی
0000-0002-8147-1550
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام
khanmohammadi49@yahoo.com
10.22081/scs.2018.67384
ارتباطات میانفرهنگی به ارتباط میان اعضای دو فرهنگ متفاوت اطلاق میگردد؛ افرادی که در دو جغرافیای فرهنگی قرار دارند با دشواری میتوانند همدیگر را درک کنند. در ادبیات موجود در حوزه میانفرهنگی زبان، قومیت، نژاد، جغرافیای سیاسی و مانند آن را ملاک تمایز فرهنگی قلمداد کردهاند. در صورتی که بتوان «دین» را مهمترین عنصر و ملاک تمایز فرهنگی دانست، تغییراتی در مفهوم و قلمرو ارتباط میانفرهنگی رخ میدهد. با بررسی مفهومشناسی فرهنگ از طریق روششناسی بنیادین و نیز بررسی جایگاه معنا در کنش اجتماعی زاویه نگرش به این نوع از ارتباطات تحتتاثیر قرار گرفته و مسأله جدیدی را پیش روی محقق قرار میدهد به ایننحو که: آیا میتوان ارتباطات میانفرهنگی را به ارتباطات میان مسلمانان با غیرمسلمانان و بهتعبیری ارتباط میاندینی تقلیل داد؟ تحلیل فرهنگ و معنای کنش از نگاه روششناسی بنیادین و نیز با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی در متون اسلامی، پاسخ مثبتی به پرسش مزبور داده میشود؛ چون هم تعریف فرهنگ بهدلیل نقش پررنگ دین در آن و هم هدف و فلسفه ارتباط(بهویژه از نگاه اسلامی) بر این دیدگاه اثر میگذارد و نتیجه آن اتخاذ رویکرد جدیدی در جهت نظریه «کنش دعوتی» است.
ارتباطات میان فرهنگی,کنش,کنش دعوتی,کنش ارتباطی
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67384.html
https://gnoe.bou.ac.ir/article_67384_139c431e51b7e2714a9e4658ea0570c7.pdf